Gedeelde besluitvorming
In de zorg zou een gesprek met een zorgverlener (specialist) moeten verlopen volgens ‘gedeelde besluitvorming’. Dit wil zeggen dat de zorgverlener álle medische informatie met je moet delen en dat jij alle informatie omtrent jezelf, jouw wensen en je manier van leven met de zorgverlener deelt.
Het doel is om met al die informatie gezamenlijk te komen tot de juiste beslissingen over jouw behandelplan.
Een doktersbezoek is natuurlijk spannend. Zeker als je vermoed dat je slecht nieuws gaat krijgen of weet dat je ten aanzien van je behandeling, belangrijke beslissingen moet gaan maken.
Behalve communicatiestijlen, spelen emoties dan natuurlijk ook een rol. En daarnaast is de ene arts nu eenmaal wat meer empatisch dan een ander. Dit bij elkaar maakt dat het soms lastig is om een gesprek te voeren. Dat blijkt ook uit onderzoek.
Onderzoek TNS NIPO
Uit onderzoek (studie TNS NIPO) naar doktersbezoek is gebleken:
- Voorafgaand aan de afspraak met de medisch specialist: 58% ervaart één of meerdere negatieve emoties
- Tijdens de afspraak met de medisch specialist: 42% ervaart één of meerdere negatieve emoties
- Na de afspraak met de medisch specialist: 29% ervaart één of meerdere negatieve emoties
Patiënten die tijdens het gesprek negatieve emoties ervaren (bang, nerveus, gespannen, verdrietig, bezorgd, schaamte) gaven aan dat de emoties consequenties hadden:
- 23% gaf aan dat ze door emoties geen vragen meer durfde te stellen
- 27% gaf aan dat de emoties van invloed zijn geweest op de keuze voor de behandeling
- 35% gaf aan dat ze zich na de diagnose verward voelden
- 25% gaf aan dat ze de informatie tijdens het gesprek niet goed konden verwerken
In gesprek gaan met je arts
Een goede voorbereiding van een gesprek met je arts, zorgt ervoor dat:
- je antwoord krijgt op jouw vragen
- je houvast hebt aan je voorbereiding (op papier) wanneer je overvallen wordt door een slecht bericht
- je na het gesprek kunt bepalen of al je vragen beantwoord zijn of dat er nog een tweede consult nodig is
- je met alle informatie de juiste keuzes kunt maken omtrent je behandeling.
Tips ter voorbereiding
- Vraag bij het maken van de afspraak hoe lang de dokter de tijd heeft
- Vraag evt. om een dubbel consult om meer tijd te hebben
- Misschien kun je al informatie opzoeken zodat je je kunt inlezen en iets makkelijker begrijpt waar de arts het over heeft (niet voor iedereen geschikt)
- Noteer voor jezelf alvast de klachten (bv. de soort pijn, frequentie, hoe lang heb je al klachten, momenten waarop de klacht optreedt). Dit voorkomt dat je ter plekke niet concreet kunt worden en geeft de arts meer informatie waardoor hij/zij een beter beeld krijgt.
- Noteer hoe je dagelijks leven eruit ziet. Dit geeft de arts inzicht (sportief, actief, soort werk) in jouw leven en welke soort behandelingen daarbij passen.
- Bedenk wat je belangrijk vindt; kwaliteit van leven! Dit kan je helpen in het nemen van beslissingen.
- Ga niet alleen! Twee horen meer dan één!
- Bereid vragen voor
- Neem pen en papier mee!
- Wat wil je te weten komen? Bv. diagnose, behandeling, prognose, lange termijn (= doel van het gesprek
- Welke vragen wil je stellen?
Welke vragen wil je stellen?
Bepaal het doel van het gesprek (wil je zoveel mogelijk informatie, of zo concreet mogelijke antwoorden)
Er zijn twee soorten vragen die je kunt stellen:
Open & gesloten vragen
- Open vragen beginnen met:
Hoe, wat, wie, waar, wanneer, waarom, welke, hoezo
- Gesloten vragen beginnen met een werkwoord:
Ga je…. Ben je…. Is het zo dat…
Het antwoord hierop is altijd Ja of Nee
Door de boot genomen is het zo dat je veel informatie krijgt als je een open vraag stelt, en vervolgens zekerheid (ja of nee) kunt krijgen door een gesloten vraag te stellen.
Een paar voorbeelden
Vragen die je kunt stellen:
- Is deze diagnose definitief? Gesloten
- Zijn er complicaties te verwachten? Gesloten
- Waarom zijn de behandelingen die u voorstelt het beste voor mij? Open
- Wie zijn er betrokken bij het behandelplan? Open
- Welke factoren spelen een rol in behandeling? Open
- Waar kan ik terecht voor ondersteuning? Open
- Kan ik blijven werken? Gesloten
- Wat gebeurt er als ik deze behandeling niet onderga? Open
Tips ter voorbereiding van je vragen
- Schrijf je vragen letterlijk op papier
- Er zijn websites waarop je hulpmiddelen kunt vinden om je vragen op een rijtje te zetten. Bijvoorbeeld die van het ‘Zilveren Kruis’ -> mijn slimme vragenlijst en die van B-Bewust, omtrent borstkanker
- Bedenk jezelf het volgende: Het gesprek met de arts is voor jou, de tijd van de arts is voor jou. Voel je niet opgejaagd. De arts let zelf wel op de beschikbare tijd. Dat hoef jij niet te doen.
Tips voor tijdens het gesprek
- Durf te vragen om een vervolg afspraak als de tijd om is
- Neem het gesprek op (daar heb je recht op)
- Durf te vragen om een second opinion voor nog meer informatie -> het gaat om jou!
- Vraag om bedenktijd voordat je beslist over een behandeling. Je bent niet verplicht ter plekke iets te beslissen
- Vraag de arts wat hij in jouw situatie zou doen of vraag wat hij zou doen als zijn familielid in dezelfde situatie zat
- Vraag de arts om termen voor je op te schrijven zodat je dit kunt meenemen en thuis kunt bespreken
- Herhaal wat de arts heeft gezegd. Dit is gelijk voor de arts de controle of uitleg duidelijk geweest.
- “Dus dokter, als ik het goed begrijp dan zegt u dat ik….”
- Gebruik “wat als….” en “dus als ik…. dan…” om duidelijkheid te krijgen.
- “Wat als ik deze behandeling niet neem, wat betekent dit dan voor mijn gezondheid?”
- “Wat als ik wacht met het nemen van de beslissing tot volgende maand, wat betekent dat dan voor mijn gezondheid?”
- Gebruik “stel dat….” en “wat dan…” om nóg meer duidelijkheid te krijgen
- “ Stel dat ik nog op vakantie wil en daarna de behandeling wil starten, wat heeft dat voor consequenties? “
- “ Stel dat ik meedoe aan dit onderzoek, wat voor gevolgen heeft dat dan voor de bijwerkingen? “
- “ Stel dat ik met deze medicatie wil stoppen vanwege de zware bijwerkingen, wat heeft dat danvoor gevolgen voor de kans op terugkeer van de ziekte?”
Tips voor na het gesprek
- Overleg met je familie over wat de arts heeft voorgesteld
- Bespreek het gesprek na met iemand die er bij is geweest
- Neem je aantekeningen door met familie/partner
- Bepaal na het gesprek of je vragen beantwoord zijn en je alle informatie hebt om beslissingen te maken
De juiste (achtergrond)informatie vinden
Let op met het opzoeken van informatie op internet. Niet alles wat je leest is betrouwbaar. Op sommige patiëntenfora lees je soms de gekste verhalen en vooral over zogenaamde wondermiddeltjes. Overleg in ieder geval altijd eerst met je specialist als je iets overweegt te nemen.
Op websites van de patiëntverenigingen kun je veel specifieke informatie over jouw aandoening en ook meestal lotgenotencontact vinden.
In de WGBO (wet geneeskundige behandel overeenkomst) kun je veel informatie vinden over jouw rechten als patiënt o.a.
- Recht op informatie
- Toestemming voor medische behandeling van jou is noodzakelijk!
- Inzage in medisch dossier
- Recht op second opinion
Veel succes!
